Sociale vitaliteit helpt inwoners en gemeenten vooruit

8 december 2017

Hoe? Lees de tips uit de praktijk van de Eemsdelta

Sociale vitaliteit (het succesvol om kunnen gaan met veranderingen) helpt inwoners en gemeenten in Noord-Groningen merkbaar vooruit: de sleutel daarbij is het versterken van organisatiekracht van mensen die in de regio wonen, werken en leven. Dit blijkt uit zes inspirerende en leerzame projecten in de gemeenten Appingedam, Delfzijl, Loppersum en Eemsmond. De lessen die daar zijn geleerd, en de nieuwe methoden en instrumenten die zijn ontwikkeld vanuit het Woon- en Leefbaarheidsplan voor de Eemsdelta, kunnen andere gemeenten en regio’s helpen die willen werken aan sociale vitaliteit!

Sociale vitaliteit en organisatiekracht

De leefbaarheid in dorpen en buurten heeft er baat bij als inwoners zelf weten om te gaan met de veranderingen die er op hen af komen. De mate waarin inwoners zich inzetten voor lokale doelen is een graadmeter van de sociale vitaliteit van de lokale gemeenschap. De sleutel tot sociaal vitale dorpen en wijken ligt in de versterking van de organisatiekracht van bewoners. Waarbij bewoners zelf activiteiten ontplooien en ondernemen. Organisatiekracht leidt tot het doelgericht uitvoeren van initiatieven en daarmee tot sociaal vitale dorpen en wijken. Organisatiekracht bestaat uit twee elementen: betrokkenheid/overtuigingen en bereidheid/capaciteit.

Figuur 1: Organisatiekracht leidt tot het doelgericht uitvoeren van initiatieven

Bij bereidheid gaat het om de persoonlijke (intrinsieke en extrinsieke) motivatie van bewoners, bij capaciteiten om individuele en groepsvaardigheden. De onderlinge betrokkenheid verwijst naar de binding tussen mensen, en de overtuigingen verwijzen naar de mate waarin de uitgangspunten worden gedeeld en tot een gezamenlijk streven leiden.

Sociale vitaliteit organiseren: hoe doe je dat?

Het organiseren van deze Sociale Vitaliteit vraagt van bewoners en gemeenten een andere manier van (samen)werken. Hoe versterk je organisatiekracht en sociale binding van inwoners aan de ene kant? En zorg je voor gemeentelijke organisaties die ‘participatieproof’ zijn ingericht aan de andere kant? De gemeenten Appingedam, Delfzijl, Loppersum en Eemsmond werken samen met CMO STAMM, Kenniscentrum NoorderRuimte en welzijnsorganisaties ASWA en SW&D aan de zes projecten om meer greep te krijgen op deze twee vragen. Lees de uitgebreide samenvatting van de werkwijze en uitkomsten van deze projecten.

Stem van bewoners zelf

Zonder input van de bewoners op de te ontwikkelen thema’s is het niet mogelijk een goede aanpak/advies te ontwikkelen. Daarom zijn alle zes de projecten ontwikkeld met als basis de input en mening van bewoners zelf. Deze meningen zijn o.a. via het Groninger Panel van het Sociaal Planbureau Groningen opgehaald.

Bekijk de uitkomsten van deze uitvragen rondom de thema’s: Integrale dienstverlening, Wijk-, buurt- en dorpsbudgetten en Contact tussen inwoners en gemeente.

Uit evaluatiegesprekken en via het Groninger panel blijkt dat bewoners in Noord-Groningen hun betrokkenheid heel positief waarderen. Maar daarnaast aangeven ruimte voor verbetering te zien rondom hun capaciteit. Juist daarbij zoeken ze ondersteuning en vooral samenwerking met de welzijnsinstellingen en/of de gemeente. Het ACTIE-instrument (Denters et al, 2013) geeft aan dat professionals en medewerkers van lokale overheden die bewonersinitiatieven (willen) faciliteren bedacht moeten zijn op meerdere aspecten: (A) animo (motivatie) van bewoners onderhouden, (C) in contacten en (T) toerusting (middelen) voorzien, (I) zorgen voor inbedding en draagvlak in de eigen organisatie en (E) empathie tonen door in te spelen op wensen en verwachtingen van bewoners.

Hoe verder? Samen vooruit: blik op de toekomst

Met de uitgebreide oogst van de projecten kunnen de gemeenten in Noord-Groningen (en anderen) nu verder aan de slag, voor het verbeteren van de leefbaarheid in buurten, dorpen en wijken. Wil je ook weten hoe het precies zit met ‘organisatiekracht’ van bewoners uit jouw dorp of gemeente, of wil jouw gemeente ook aan de slag met (verbeterde) dienstverlening aan initiatiefnemers, andere manieren van contact met dorpen en wijken of het verstrekken van dorps- of wijkbudgetten, lees dan het uitgebreide artikel Sociale vitaliteit – Tips uit de praktijk van de Eemsdelta met links naar de nieuwe instrumenten die zijn ontwikkeld.

Het project Sociale Vitaliteit werd mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de provincie Groningen.