Stijgende impact energiearmoede onder Groningers en Drenten

22 december 2022

Ongeveer een kwart van de Groningers en Drenten heeft moeite met het betalen van de energierekening. Dat blijkt uit de meest recente paneluitvraag van Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe. In november deden zij opnieuw een uitvraag naar de ervaring van energieprijzen onder de leden van het Groninger en Drents burgerpanel. In dit onderzoek deelden 2.422 Groningers en 3.832 Drenten van 18 jaar en ouder met verschillende achtergronden hun ervaringen. De vorige uitvraag was in februari van dit jaar, met 2.670 respondenten uit Groningen en 4.224 uit Drenthe. Het onderzoek geeft een afspiegeling van de Groningse en Drentse situatie op het gebied van energiearmoede.

Moeite met het betalen van de energierekening

De vergelijking van resultaten is interessant, omdat de uitvraag in februari aan de vooravond van de oorlog in Oekraïne stond. Sinds die tijd zien we zowel in Groningen als in Drenthe een stijging van het aandeel inwoners dat moeite heeft met het betalen van de energierekening. In november gaf 27% van de Groningers aan veel of een beetje moeite te hebben met het betalen van de energierekening. In februari was dit percentage nog 20%. In Drenthe steeg dit aandeel van 17% naar 23%. Tegelijkertijd is het aandeel inwoners dat de energierekening heel makkelijk kan betalen gedaald van 36% naar 25% in Drenthe. In Groningen daalde dit van 33% naar 23%.

Aangepast gedrag vanwege de stijgende energieprijzen

De uitvraag toont ook dat meer inwoners bewust bezig zijn met het verminderen van hun energieverbruik, zoals minder douchen of de thermostaat een graadje lager zetten. Waar in februari nog 54% van de Groningers aangaf hun gedrag aangepast te hebben vanwege de stijgende energieprijzen, is dit percentage gestegen naar 76% in november. In Drenthe ligt dit percentage nog hoger. Hier geeft zelfs 4 op de 5 Drenten aan hun gedrag aan te passen om energie te besparen.

Regionale patronen

Ondanks het steunpakket aan maatregelen en aanpassingen in gedrag is het aantal mensen dat moeite heeft met het betalen van de energierekening gestegen. Vanaf januari 2023 geldt er een prijsplafond dat ervoor moet zorgen dat minder huishoudens geconfronteerd worden met een te hoge energierekening. Uit onderzoek van het PON & Telos blijkt dat deze maatregel er naar verwachting inderdaad voor zal zorgen dat er vanaf januari minder huishoudens te maken krijgen met een te hoge energierekening in verhouding tot hun inkomen. PON & Telos verwacht echter dat er nog steeds een aanzienlijk aandeel huishoudens problemen zal ervaren. Vooral in het oosten van Groningen en Drenthe wordt in een aantal gemeentes verwacht dat ongeveer een derde van de huishoudens in januari nog steeds een te hoge energierekening zal hebben.

Deze regionale patronen zijn terug te zien in de uitkomsten van het panelonderzoek. In de gemeenten Oldambt en Westerwolde is het aandeel inwoners dat moeite heeft met het betalen van de energierekening het hoogst. Hier wonen mensen vaak ook in slechter-geïsoleerde huizen.

Uitdagingen

Dit laat ook zien dat energiearmoede nauw samenhangt met andere uitdagingen in onze samenleving, namelijk de energietransitie en het bredere armoedevraagstuk. Veel inwoners die te maken hebben met energiearmoede, leven in een slecht-geïsoleerde woning en hebben niet de middelen om deze te verduurzamen. Daarom zijn er naast maatregelen op korte termijn structurele oplossingen nodig. Acties op korte termijn bieden directe oplossingen voor mensen die nu problemen ervaren. Op lange termijn is het echter belangrijk om deze groep mensen te ondersteunen in het verduurzamen van hun huis en het verbeteren van hun inkomenspositie. Juist door een samenspel van maatregelen kan een meer structurele en effectieve oplossing worden geboden voor inwoners die problemen ervaren door energiearmoede.

Om gemeenten te helpen met een effectieve aanpak op energiearmoede, ontwikkelde CMO STAMM een afwegingsmodel die doelen op korte en lange termijn inzichtelijk maakt. Dit model en meer informatie over de impact van energiearmoede in de regio is te vinden op het Platform Armoede Groningen en Platform Armoede Drenthe.