Omgaan met inwonersinitiatieven binnen de woonzorgopgave: tips en inzichten

6 november 2024

In de zomer van 2024 spraken we in Groningen met  inwoners en professionals over de kracht van inwonersinitiatieven binnen de woonzorgopgave. De uitkomsten van deze gesprekken delen we door middel van tips en inzichten die staan gebundeld in een beknopte publicatie. In het rapport zoomen we in op de zachte en meer informele kant van de woonzorgopgave; niet de cijfers en de aantallen, maar de woon(zorg)concepten die ontstaan vanuit inwoners. Inwoners spelen namelijk een steeds grotere rol op dit thema, en de inwonersinitiatieven schieten als paddenstoelen uit de grond. Inwoners komen niet alleen met ideeën en input, maar zetten ook zelf netwerken op, staan aan de lat van de daadwerkelijke bouw, en ontwikkelen zorgzame gemeenschappen.

Uit het onderzoek van Sociaal Planbureau Groningen (onderdeel van CMO STAMM) komt naar voren dat inwoners een drijvende kracht kunnen zijn binnen een dorp, wijk of buurt als het gaat om wonen, welzijn en zorg. De woonconcepten die vanuit inwoners worden geïnitieerd zijn gedragen door het dorp en hebben bijna als vanzelfsprekend een welzijnscomponent geïntegreerd. Het zijn dan misschien niet de aantallen waarmee het zogenaamde ‘bouwen, bouwen, bouwen’ wordt gerealiseerd, maar het zijn wel de woningen die in de brede zin van het woord iets toevoegen aan de buurt.

Succesfactoren voor inwonersinitiatieven

Uit verschillende pilots en onderzoeken naar inwonersinitiatieven op het gebied van wonen komt een aantal succesfactoren naar boven. Factoren waar een inwonersinitiatief aan moet voldoen om een succes te worden zijn:

1. Er is sprake van voldoende draagkracht en lokale inbedding;
2. Het initiatief heeft een trekker met de juiste kwaliteiten;
3. Er is een ‘sterke’ werkgroep actief , een solide kernteam zorgt voor continuïteit en professionaliteit;
4. Er is diversiteit aan relevante kennis en vaardigheden aanwezig;
5. Er zijn korte lijnen en een goede relatie met overheidsinstanties;
6. Er is voldoende tijd, geld en menskracht om te besteden aan het initiatief en er ligt een goed verdienmodel.

Do’s en don’ts voor gemeenten

In de gesprekken zijn verschillende do’s en don’ts naar voren gekomen die gemeenten als houvast kunnen gebruiken bij de omgang met inwonersinitiatieven wonen, welzijn en zorg en bij het schrijven van een woonzorgvisie/uitvoeringsprogramma. Kernwoorden hierbij zijn: transparantie, verwachtingsmanagement en flexibiliteit. Meer specifieke do’s en don’ts lees je in de publicatie.

Inspirerende voorbeelden

Niets spreekt zo tot de verbeelding als een aantal goede en inspirerende voorbeelden. Tijdens het onderzoek zijn we bij verschillende initiatieven langs geweest. We zijn meegenomen in hun traject, mijlpalen, drempels en successen.

Tip aan gemeenten

Laat de regie bij de inwoners. Inwonersinitiatieven hebben baat bij een betrokken gemeente die transparant, flexibel en ondersteunend optreedt.