Vrijwilligerswerk en buurtparticipatie in Groningen en Drenthe

11 juli 2023

Met vrijwilligerswerk en activiteiten in eigen buurt of wijk tonen mensen betrokkenheid bij anderen en de samenleving. Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe hebben begin 2023 inwoners gevraagd naar verschillende vormen van participatie in de samenleving. Het gaat hier om vrijwilligerswerk binnen organisatieverband en het actief zijn in eigen buurt. In totaal hebben 2.850 Groningers en ruim 3.400 Drenten meegedaan aan het onderzoek. Het onderzoek onder de inwoners geeft antwoord op vragen als: Hoeveel Drenten en Groningers verrichten vrijwilligerswerk? Waarom zijn ze actief in organisaties of in de buurt en wijk? En hoe denken de inwoners over vrijwilligerswerk in de toekomst?

Bekijk de publicatie ‘vrijwilligerswerk en buurtparticipatie’ met alle resultaten van dit onderzoek. Hieronder volgen de belangrijkste conclusies.

Drenten en Groningers zijn actief

In Drenthe heeft 54% van de inwoners vrijwilligerswerk verricht in het afgelopen jaar; in Groningen gaat het om 47% van de inwoners. Hiermee doen inwoners weer evenveel vrijwilligerswerk als in 2019, en meer dan tijdens afgelopen twee (corona) jaren.

In Groningen volgt Sociaal Planbureau het aandeel vrijwilligers al over langere periode, en dit schommelt sinds 2014 rond de 45%. Hierbij is ook een trend zichtbaar dat relatief veel 65 tot 74 jarigen vrijwilligerswerk verrichten.

Het CBS constateerde landelijk een terugloop van vrijwilligers, met de kanttekening dat de meest recente cijfers uit de coronaperiode stammen. Het ging hier landelijk vooral om een daling bij jongvolwassenen en 75-plussers. In Groningen en Drenthe kunnen we deze trend niet constateren, wel zien we dat jongvolwassenen (18 tot 35 jarigen) relatief minder vrijwilligerswerk doen en minder betrokken zijn in de eigen buurt.

Overwegingen bij het doen van vrijwilligerswerk

Ongeveer de helft van de  Groningers en Drenten die nu niet actief zijn, overweegt dit wel voor in de toekomst. Tijdgebrek is een veelgenoemde reden om geen vrijwilligerswerk te doen. Dit heeft deels met betaald werk te maken, maar ook met het verlenen van mantelzorg. In de eigen buurt weten mensen soms niet waar ze zich voor kunnen inzetten of zeggen hier geen tijd voor te hebben. Veel mensen dragen vooral graag bij aan hun directe leefomgeving. In het onderzoek Geven in Nederland 2022 becijferde de Vrije Universiteit van Amsterdam dat twee derde van alle Nederlanders informele, onbetaalde hulp verlenen aan anderen buiten het eigen huishouden. Formeel valt deze hulp niet onder georganiseerd vrijwilligerswerk.

Vrijwilligerswerk in de toekomst

Ex- vrijwilligers geven aan dat ze stoppen vanwege ouderdom of gezondheidsklachten, maar het merendeel haakt eigenlijk af om andere redenen. Het gaat om hinder van bureaucratie en onduidelijke regelgeving, teruglopende ledenaantallen, en gebrek aan andere vrijwilligers. Dit levert allemaal meer werk en druk op, terwijl er juist minder vrijwilligers beschikbaar zijn. Als organisaties en verenigingen deze zorgen deels kunnen wegnemen, staat er potentieel een groep (nieuwe) vrijwilligers klaar.

Het is hoopvol voor vrijwilligersorganisaties dat Groningers en Drenten mogelijkheden zien om actief te worden. Vrijwilligerswerk kan aantrekkelijk gemaakt worden door duidelijk te maken dat het incidenteel kan zijn, de vrijwilligersorganisatie zelf op orde is, en dat er persoonlijke waardering wordt uitgesproken richting vrijwilligers. Groningse en Drentse vrijwilligers vinden het belangrijk dat er voldoende aansluiting is op hun wensen. Zij hechten vooral waarde aan het vinden van nieuwe vrijwilligers.