Zorg voor mantelzorgers

25 mei 2020

Corona raakt ons allemaal. De groep die het hardst geraakt wordt zijn de 70-plussers. Zij zijn kwetsbaar voor het virus. Direct naast hen, staan hun mantelzorgers. Ook voor mantelzorgers is de impact enorm. Hieronder belichten we dat het in deze tijd belangrijk is dat gemeenten en organisaties die mantelzorgers ondersteunen pro-actief te werk gaan. We vonden mooie voorbeelden in de regio. Daarnaast informeren we je over de Zorgladder Mantelzorg en hoe hieraan handvatten worden gegeven in Groningen en Drenthe. Om je te inspireren en de zorg voor ‘onze’ mantelzorgers op een hoger plan te brengen!

Frida zit in het lentezonnetje in haar tuin als ze haar verhaal vertelt. De merels zijn druk in de weer. Frida’s leven is op dit moment minder zorgeloos. Sinds de coronacrisis rust de verzorging van haar man Max volledig op haar schouders. De druk is zo groot dat ze het gevoel heeft dit niet lang meer vol te kunnen houden. Ze is dan ook dankbaar dat ze benaderd werd door het mantelzorgsteunpunt. Nu staat ze er niet meer alleen voor.

Mantelzorg in Groningen en Drenthe

In Groningen en Drenthe is ruim 1 op de 5 volwassenen mantelzorger. In Drenthe ontvangen gemiddeld 13% van de 65-plussers mantelzorg (GGD Drenthe, 2016). In Groningen ontvangen gemiddeld 11% van de 65-plussers mantelzorg. Naarmate mensen ouder worden, ontvangen zij meer mantelzorg. Boven de 85 jaar ontvangt ruim 35 procent van de ouderen mantelzorg (GGD Groningen, 2016). Veel mantelzorgers halen voldoening uit het bieden van zorg en het ontvangen van waardering. Tegelijkertijd ervaren mantelzorgers momenten dat de zorg (te) zwaar is. In de huidige tijd worstelen velen van hen met hun rol.

Mantelzorgers zien hun taken veranderen

Trendbureau Drenthe en Sociaal Planbureau Groningen deden in april onderzoek naar de gevolgen van corona voor inwoners van beide provincies. Uit dit onderzoek blijkt dat bij ruim de helft (52%) de mantelzorgtaken zijn veranderd. Een derde van de  mantelzorgers kon in april (een deel van) de mantelzorgtaken niet uitvoeren. Waarschijnlijk gaat het hier om mensen die in een ander huis wonen dan degene aan wie zij mantelzorg verlenen. Bijna een kwart van de mantelzorgers (24% in Groningen, 22% in Drenthe) geeft aan dat de mantelzorgtaken zwaarder zijn geworden. De verwachting is dat het hier gaat om mensen die in hetzelfde huishouden leven. Ongeveer één op de tien mantelzorgers verleende ten tijde van het onderzoek zorg die eerder door professionals werd verleend. Eveneens één op de tien heeft mantelzorgtaken van andere mantelzorgers of vrijwilligers overgenomen (Sociaal Planbureau Groningen en Trendbureau Drenthe, 2020).

Zorg pro-actief voor mantelzorgers!

Momenteel is sociaal contact beperkt of helemaal niet toegestaan, zijn dagbestedingen gesloten, is individuele ondersteuning thuis vaak gestopt en is de inzet van vrijwilligers sterk verminderd. In verpleeghuizen moet het personeel het zonder de hulp van naasten en vrijwilligers doen. Mantelzorgers die thuis zijn met hun naasten, ontvangen ook veel minder ondersteuning. Daarmee neemt juist in de thuissituatie de kans op overbelasting toe. Mantelzorgers die het al zwaar hadden worden dubbel zo hard getroffen. Mantelzorgers van partners en ouders in zorginstellingen ervaren een zware emotionele druk van het niet kunnen bezoeken van hun naasten.

Een vinger aan de pols houden bij mantelzorgers is dan ook een belangrijke taak voor de buurt- en wijkteams, de mantelzorgsteunpunten, sociaal werk maar ook voor wijkverpleging en andere eerstelijnszorgprofessionals. Zeker aangezien het al langer uit onderzoek blijkt dat mantelzorgers niet snel om hulp vragen. Hulp bieden aan mantelzorgers, vraagt dus om een pro-actieve houding van gemeenten en professionals. Altijd, en zeker in deze tijd.

Gelukkig zien we in de regio veel mooie voorbeelden van hoe een dat lokaal wordt opgepakt, zoals deze:

• Netwerk Informele Zorg onderhoudt telefonisch contact met mantelzorgers in Assen. Inmiddels zijn ze al aan een derde belronde toe. Ook wethouder Jan Broekman pakte de telefoon op om mee te helpen.
• Niet lokaal, maar wel inspirerend: in Enschede schreef burgemeester Onno van Veldhuizen alle ouderen en mantelzorgers een brief vol bemoedigende woorden.
• De Schans (Westerkwartier) organiseerde een grote ballonnenactie, waarbij ballonnen in de vorm van een hart uitgereikt zijn aan inwoners om hen een hart onder de riem te steken tijdens de coronaperiode.

Zorgladder mantelzorg Groningen en Drenthe

Mooi dat er in de regio al zoveel gebaren worden gemaakt naar mantelzorgers. Het ministerie van VWS en Mantelzorg.nl publiceerden in april de richtlijn mantelzorgondersteuning met daarin de Zorgladder Mantelzorg. In de zorgladder staat in 5 treden weergegeven waar je als mantelzorger terecht kan voor hulp als je het niet meer redt. Naast deze zorgladder voor mantelzorgers zijn er ook tips voor gemeenten en voor mantelzorg ondersteunende organisaties beschikbaar. Hierin staat per trede hoe zij mantelzorgers kunnen ondersteunen.

Een mooi hulpmiddel, dat nóg krachtiger zou zijn wanneer deze in je eigen gemeente of werkgebied lokaal invulling zou krijgen. Eventuele onduidelijkheden worden in dat proces bovendien ontdekt en kunnen mogelijk worden verholpen. De kwaliteit van de hulp aan mantelzorgers wordt daarmee vergroot, voor nu en voor de toekomst!

De Zorgladder voorzien van voorbeelden en inspiratie uit de regio:

• De zorgladder voor mantelzorgers, inclusief een video animatie
  • Mantelzorgers met gezondheidsklachten zich mogen laten testen bij de GGD!
• Tips voor gemeenten
  • Maak afspraken met aanbieders voor bijvoorbeeld kleinschalige dagbesteding op maat
  • Zorg voor één punt waar inwoners met  alle vragen terecht kunnen.
  • Respijthuizen zijn momenteel gesloten. Wat kan de gemeente wel bieden? Zijn er respijthuizen in de gemeente die telefonisch respijtzorg kunnen bieden?
• Tips voor mantelzorg ondersteunende organisaties
  • De Schans  (Westerkwartier) maakte een coronanieuwsbrief om mantelzorgers te laten weten dat ze er niet alleen voorstaan en ze aan te moedigen om hulp te vragen met de daarbij horende contactgegevens.
  • Humanitas Groningen biedt een  online mindfullness cursus aan voor mantelzorgen in coronatijd.
  • MZ-Vitaal in Hoogeveen stuurde alle deelnemers een bloemetje met daarbij contactgegevens.
  • In Hoogeveen onderzoekt SWW de mogelijkheid voor een virtuele huiskamer voor lotgenotencontact.

Kansen voor de toekomst

De druk op mantelzorgers is groot en vraagt om pro-actieve hulp. Op dit moment leren we in een stroomversnelling. We doen ervaring op met vele digitale vormen van hulpverlening. Gemeenten maken hun aanbod snel beter inzichtelijk. Organisaties vinden creatieve manieren om mantelzorgers te bereiken en te helpen. Er ontstaan nieuwe samenwerkingen. Want als de druk hoog wordt, komt er overal actie. Daar zijn we trots op. Tegelijkertijd wordt de noodzaak van goede ondersteuning pijnlijk duidelijk. Dit is een kans om de zorg voor mantelzorgers helder in beeld te brengen en op een hoger plan te tillen. Want zo verbeteren we de ondersteuning aan mantelzorgers. Voor allen die een waardevolle bijdrage leveren voor hun naasten en voor onze samenleving. Nu en in de toekomst!