CMO STAMM en Deep democracy

2 februari 2018

Samen werken aan een krachtige samenleving. Een samenleving waarin iedereen meedoet. Dat is wat ons bij CMO STAMM al jaren drijft. Die samenleving verandert. Nederland is in 2018 een ander land dan in 1990: voller, grijzer en diverser (SCP, 2017). En is een land dat transformeert naar een participatiesamenleving, waarin van burgers wordt gevraagd meer zaken zelf te regelen. Hoe kunnen wij ons werk zodanig inzetten dat in deze diverse en veranderende samenleving ook daadwerkelijk een ieder gehoord wordt en gelijke kansen krijgt? We blijven zoeken naar nieuwe inzichten en methoden om tegenstellingen en uitsluiting tegen te gaan en optimale kansen voor een ieder te creëren. Hoe kunnen we oprecht luisteren naar degenen die zich nu niet gehoord voelen of een ‘ander’ perspectief hebben? De methode Deep democracy geeft ons mooie nieuwe handvatten.

Deep democracy

Bij Deep democracy gaat het over het benutten van de wijsheid van de minderheid. Het is een zienswijze en methode die de onderstroom in groepen zichtbaar en hanteerbaar maakt. Besluitvorming met aandacht en waardering voor andere opvattingen. Grondlegger hiervan is Myrna Lewis, een psycholoog die begin jaren 90 de methode ontwikkelde na de opheffing van het apartheidssysteem in Zuid-Afrika. In Nederland hebben Jitske Kramer en Daniëlle Braun Deep democracy verder ontwikkelt en op de kaart gezet (De Academie voor Organisatiecultuur).

Wanneer en waarbij Deep democracy inzetten?

Deep democracy kan op veel verschillende manieren en bij diverse onderwerpen en processen ingezet worden. We schetsen een aantal voorbeelden:

• Cocreëren in het zorglandschap
  Binnen de Wmo worden zorgvragen steeds breder aan de orde gesteld. Het dekt steeds meer levensgebieden dan enkel de zorgvraag, die was en is nog vaak afgeleid van het aanbod van de organisatie. En waar eerder nog wel eens concurrentie tussen zorgorganisaties aan de orde was, speelt momenteel steeds meer de optimale samenwerking rond een cliënt. Binnen deze keten worden geheel nieuwe eisen gesteld aan samenwerking. Door in de samenwerking alle perspectieven te horen en benutten, vermindert sabotagegedrag en verhoog je de kwaliteit van een besluit. In een inclusieve samenwerkingscultuur komt iedereen tot zijn of haar recht en worden alle talenten en invalshoeken benut. Dat betekent ook geen beslissingen voor, maar met mensen maken. Dus ook het perspectief van de cliënt expliciet betrekken. Deep democracy biedt praktische tools en gespreksmodellen om optimale samenwerking en inclusie vorm te geven

• Burgerkracht en lokale democratie (professionals, ambtenaren, gemeenteraadsleden)
  Steeds meer ontwikkelen actieve inwoners bruisende initiatieven. Doordat zij van dichtbij zien wat nodig is in hun omgeving ontstaan vaak slimme ideeën en krachtige oplossingen waarbij de kracht in eigen dorp en wijk wordt ingezet. Bewoners nemen zelf de regie. Ook dat vraagt van professionals en de overheid aanpassingen in houding, gedrag en competenties. Maar het vraagt ook om nieuwe samenwerkingsvormen, om co-creatie. En dat is best lastig. We horen nog te vaak van inwonersinitiatieven dat ze zich niet serieus genomen voelen door professionals, ambtenaren of bijvoorbeeld gemeenteraadsleden. Het vraagt een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers daadwerkelijk invloed hebben op het proces en op het resultaat van dit proces. Zo zoeken bijvoorbeeld gemeenteraadsleden ook naar nieuwe werkwijzen en hun nieuwe rol. Essentieel hierbij zijn: dialoog, het zoeken naar overeenkomsten én verschillen en focus op gezamenlijk gedragen resultaten. Deep democracy geeft richtlijnen hiervoor en heeft methoden om te komen tot openheid, onderling vertrouwen en nieuwe oplossingen. We bieden onder andere workshops aan voor bijvoorbeeld een gemeenteraad, een team van beleidsmedewerkers of een sociaal team.
• Teamontwikkeling
  Hoe zorg je er voor dat in je team open gecommuniceerd wordt, zeker als het gaat om een lastig onderwerp of wanneer je weet dat de meningen uiteen lopen. Hoe zorg je ervoor dat onuitgesproken kleine dingen niet uitgroeien tot grote conflicten. Genuanceerde (afwijkende) perspectieven worden vaak extreme meningen als ze geen gehoor krijgen. Middels een ‘gesprek op voeten’ laten we ieder perspectief naar voren komen, krijgt een minderheidsstandpunt de ruimte en krijgen we inzicht in hoe het minderheidsstandpunt kan worden benut om het meerderheidsbesluit te versterken. Sabotage in de samenwerking ontstaat vaak als conflicten worden vermeden, er een dominante leider aanwezig is of als er subgroepen ontstaan in een team. De kunst is verschillen en spanningen niet als een probleem te zien en proberen te negeren, maar zien als een normaal en welkom gegeven. We leren tegenstellingen te zien als de start van een creatief traject.

Een aantal van onze adviseurs volgden trainingen/de opleiding over Deep democracy bij de Academie voor organisatiecultuur. Voor vragen over Deep democracy kun je terecht bij:
Fenna Bolding
Marcel Endendijk