Kansengelijkheid geen vanzelfsprekendheid

9 mei 2022

De kansenongelijkheid in het onderwijs is toegenomen. Dit blijkt uit de Drentse Onderwijsmonitor, waarin Trendbureau Drenthe cijfers van het schooljaar 2020-2021 onderzocht. Corona raakte kwetsbare kinderen extra hard. Leerlingen kregen bijvoorbeeld lagere schooladviezen. Ook waren de schooluitslagen voor de groepen 4 en 6 met kwetsbare leerlingen lager dan het jaar ervoor. 

Drenthe heeft relatief veel kwetsbare leerlingen die risico lopen op onderwijsachterstanden. Deze leerlingen hebben vaker te maken met kansenongelijkheid. Corona deed daar nog een schepje bovenop. Drenthe heeft veel plattelandsgemeenten. In landelijke gebieden wordt al jaren vaker ondergeadviseerd dan daarbuiten. Aandacht voor kansengelijkheid is daarom juist in Drenthe belangrijk. Iedere generatie moet opnieuw meegenomen worden in het bestaan van kansenongelijkheid. Kansengelijkheid is geen vanzelfsprekendheid.

Schooladviezen weer op niveau van vóór corona

Aan het eind van het schooljaar 2020-2021 kregen zo’n 5.100 Drentse groep-8-leerlingen een advies van hun basisschool voor het voortgezet onderwijs. Dit advies is gebaseerd op een voorlopig schooladvies dat nog bijgesteld kan worden als het advies van de landelijke eindtoets hoger uitvalt.

Het ontbreken van de eindtoets in 2020 zorgde ervoor dat de adviezen van de scholen niet bijgesteld konden worden op basis van de toetsresultaten. Dit zorgde ook in Drenthe voor lagere schooladviezen en laat het belang van de verplichte heroverweging zien. Juist meer kwetsbare leerlingen hebben daar baat bij. In Drenthe komt onderadvisering al jaren vaker voor dan gemiddeld in Nederland. Zeker als we het vergelijken met de Randstad.

In 2021 kregen weer evenveel leerlingen een beroepsgericht vmbo-advies als in 2019, het jaar voor corona (23%). Ook de havo- en/of vwo-adviezen zijn weer op hetzelfde niveau (44%) als voor corona, maar het zijn er nog steeds minder dan landelijk (49%). Een vijfde deel van de Drentse schooladviezen die verplicht moesten worden heroverwogen is in 2021 daadwerkelijk bijgesteld. Dat is minder dan landelijk (27%). 

Gevolgen van schoolsluitingen voor taal en rekenprestaties meer zichtbaar op scholen met veel kwetsbare leerlingen

Niet ieder kind heeft een geschikte thuissituatie om goed mee te komen met het afstandsonderwijs (bijv. een eigen chromebook, rustige werkplek en hulp van ouders). In gemeenten als Emmen, Hoogeveen en Coevorden komt het vaker voor dat basisscholen te maken hebben met relatief veel kwetsbare leerlingen. Drentse scholen met veel kwetsbare leerlingen scoorden in 2021 met hun groepen 4 en 6 na 2 schoolsluitingen minder goed op taal en rekenen dan de groepen 4 en 6 van het jaar daarvoor (voor corona). Op scholen met weinig kwetsbare leerlingen zagen we deze groepsscores juist iets toenemen. Voor groep 8 zien we dat ook de taal- en rekenscores op scholen met weinig kwetsbare leerlingen zijn afgenomen.

Afstandsonderwijs speelt vooral groep-8-leerlingen parten

Vooral groep 8 scoorde in 2021 lager op taal en rekenen dan de groep 8 van het jaar daarvoor (voor corona). Of deze dip door corona wordt veroorzaakt moet op langere termijn blijken. Het is lastig een causaal verband aan te tonen, maar motivatieproblemen en minder begeleiding van ouders in vergelijking tot jongere leerlingen spelen hier mogelijk een rol.

We zagen de afgelopen jaren dalende taal- en rekenprestaties in meer groepen, maar het valt op dat de dalende trend zich in groep 8 doorzet. Iets meer dan een kwart van de groep-8-leerlingen scoorde zwak tot zeer zwak op begrijpend lezen, voor rekenen was dat 30%. Het is belangrijk goed te volgen hoe het deze leerlingen na hun overstap naar het voortgezet onderwijs vergaat en hoe zij het beste ondersteund kunnen worden.

Bekijk de brochure Gelijke kansen in het onderwijs 

Bekijk de uitgave Nulmeting Gelijke kansen

De Drentse Onderwijsmonitor bestaat ruim 15 jaar. De monitor geeft een uitgebreide verzameling trendgegevens over de stand van zaken in het Drentse onderwijs, met als doel de Drentse onderwijskwaliteit verder te verbeteren. Trendbureau Drenthe is verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan, in opdracht van de Regiegroep Drentse Onderwijskwaliteit, provincie Drenthe en de Vereniging Drentse Gemeenten.