Klooster&Buren: een initiatief voor versterken van zorg en leefbaarheid

1 juni 2017

Bewoners in vijf dorpen rond Kloosterburen spraken een aantal jaren geleden de wens uit om zelf regie en verantwoordelijkheid te nemen voor de leefbaarheid in het gebied. Maar hoe konden ze dat het beste aanpakken? Bewoners richtten in 2015 de coöperatie Klooster&Buren op, het bleek dé manier om uitvoering te geven aan hun plannen. Een prachtig resultaat van een indrukwekkend bewonersinitiatief in vijf dorpen rond Kloosterburen in Noord-Groningen. Ook Kleine Huisjes, Hornhuizen, Molenrij en Kruisweg deden mee.

Kloosterburen en omstreken staat in beleidstermen bekend als krimpgebied, de bewoners zelf spreken liever over een dunbevolkt gebied op korte afstand van alle voorzieningen, een half uur verwijderd van de stad Groningen met een universiteit, hogescholen, een ziekenhuis, kunst, cultuur en theater, enzovoort. Alles is binnen handbereik.

Leefbaarheid versterken

De coöperatie wil de leefbaarheid versterken voor de bewoners van de vijf dorpen en focust niet op groei, maar wel op behoud en versterking van alles wat van waarde is in het gebied. Het initiatief bouwt op de unieke kwaliteiten van (de historie van) het gebied en wordt gedragen door alle aanwezige kennis en talenten van bewoners. Speerpunten in het initiatief zijn wonen, zorgen, ecologie, cultuur en economie. Saamhorigheid en samenwerken met (maatschappelijke) partners staan centraal.

Eigen regie

Tijdens de oprichtingsvergadering in juni 2015 waren er ruim 70 leden. Inmiddels is dat aantal opgelopen tot ruim 280 (het gebied telt zo’n 1.190 inwoners). De coöperatieve aanpak stelt de bewoners in staat om een stevige regierol te nemen, die al tot een aantal mooie resultaten heeft geleid:

• De Kloostertuin is overgenomen en wordt volledig door bewoners onderhouden. Groenten en kruiden worden gebruikt voor eigen consumptie of voor maaltijden die voor bewoners en gasten worden bereid;
• De Nicolaaskerk in Kloosterburen is overgenomen, inclusief een budget om het monument te verduurzamen;
• In reactie op de plannen van zorginstellingen in het dorp om zich terug te trekken heeft de coöperatie de zorg voor gehandicapten overgenomen. De coöperatie heeft inmiddels twaalf personeelsleden in dienst, een professioneel team, dat in nauwe samenwerking met alle dorpstalenten begeleiding bij wonen en dagbesteding biedt;
• De coöperatie heeft met vrijwilligers een zorgsteunpunt opgezet dat hulpvragen en aanbod van dorpsgenoten aan elkaar koppelt. Alle nieuwe leden van de coöperatie krijgen drie vragen: Wat hopen ze dat de coöperatie hen kan bieden, hoe en wat zouden ze zelf kunnen bijdragen en hebben ze een goede tip?
• In 2016, een jaar na de oprichting van de coöperatie kwam het pand Oldeheem in Kloosterburen te koop. De dorpscoöperatie heeft ervoor gekozen om het pand in eigendom over te nemen en er een bruisend Oldeheem van te maken: een combinatie van wonen voor ouderen, bewoners met een verstandelijke beperking, bewoners met en zonder zorgvraag, maar er is ook ruimte nieuw ondernemerschap. Met financiële steun vanuit de dorpen, de provincie Groningen en een lening bij de Rabobank is dit gerealiseerd. Het proces om het bruisende Oldeheem te realiseren is in volle gang.

Succesfactoren voor coöperaties

Er zijn verschillende factoren die het succes van een coöperatie bepalen. De belangrijke zijn:

• Gezamenlijk vormgeven van de toekomst met alle bewoners, zo weten mensen waarvoor ze het doen;
• Stevig draagvlak en actieve deelname van bewoners;
• Onafhankelijkheid, lef en ontwikkelkracht;
• Investeren in strategische samenwerking met overheden en maatschappelijke partijen;
• Ontwikkelen vanuit wat er nodig is en de organisatievorm hierin laten meegroeien.

Zo werden de dorpen van Klooster&Buren een plek waar bewoners gezien worden. Waar ze voor elkaar zorgen, waar mensen investeren in leefbaarheid en waar bewoners zelf de regie in handen hebben.

CMO STAMM adviseert en ondersteunt de initiatiefnemers van Klooster&Buren. Zowel in de oprichtingsfase als in de latere fasen, onder andere bij coaching van het personeel van de coöperatie, de organisatie van een toekomstatelier en het versterken van het coöperatieve samenwerken.