Wat is een vitaal dorp?
Een vitaal dorp of vitale buurt is een plek waar inwoners elkaar ontmoeten, van elkaar leren en waar er zorg is voor elkaar. Een vitaal dorp draagt bij aan de brede welvaart door niet alleen economische, maar ook sociale en culturele aspecten van welzijn te bevorderen. In een vitaal dorp voelen inwoners zich betrokken en ondersteund, wat leidt tot een hogere levenskwaliteit en gemeenschapszin. De BOKD ontwikkelde aan de hand van vijf pijlers een methodiek. De vijf pijlers vormen de basis voor een vitaal dorp of een vitale buurt:
- Dorpsidentiteit en cultuur;
- Verenigingsleven en ontmoeting;
- Leren van elkaar;
- Zelforganisatiekracht;
- Zorg voor elkaar.
Aan de hand van deze vijf pijlers ontstaat inzicht in de vitaliteit van een dorp of buurt. Op basis van dat inzicht wordt gekeken wat er nodig is voor het dorp om vitaal te blijven of vitaler te worden.
Brede samenwerking
In samenwerking met de sociale agenda van de provincie Drenthe, BOKD, CMO STAMM en diverse andere Drentse samenwerkingspartner werkt Regio Deal aan een pilot met 10 dorpen rondom het onderwerp Vitale Dorpen. De dorpen en buurten krijgen een procesbegeleider die samen met de vrijwilligers uit de dorpen onderzoekt wat er nodig is om hun dorp of buurt vitaal te maken en/of te houden. De uitkomsten van deze pilot delen we met andere dorpen en gemeenten. Zo werken we aan vitale dorpen in de hele regio Zuid- en Oost-Drenthe.
Eerste inzichten
De eerste dorpen en buurten hebben de pilot inmiddels succesvol afgerond. “We krijgen meer inzicht en kunnen daardoor bewuster adviseren wat goed is voor een dorp of buurt”, vertelt Marcel Endendijk, adviseur bij CMO STAMM. “In veel trajecten zie je bijvoorbeeld dat bij de start een inventarisatie nodig is. Er zijn ideeën, plannen om het dorp vitaler te maken, maar wat vinden de bewoners hier eigenlijk van? Wat zijn hun talenten en wat hebben zij nodig? We zien dat zo’n inventarisatie bij alle dorpen een belangrijke stap is.”
Luit Hummel, beleidsmedewerker bij de gemeente Coevorden, merkt op dat deze inventarisatie zorgt voor bewustwording van urgentie in de dorpen. Door de urgentie rondom de vraagstukken wordt een grotere groep bewoners actief in de dorpen. Hij ziet bij diverse dorpen dat er wordt gestart vanuit één van de vijf eerdergenoemde pijlers, waarna de samenhang met de andere pijlers wordt ontdekt.
Kirsten Klasen, beleidsmedewerker bij de gemeente Coevorden, heeft gezien dat het zelfbewustzijn van de dorpen is toegenomen. Gesprekken met overheidsinstanties en fondsen gaan hierdoor anders. Dorpen zetten zichzelf meer op de kaart en hebben de gemeente minder nodig! Tegelijkertijd merkt de gemeente een grote betrokkenheid bij de dorpen, wat leidt tot een andere manier van samenwerking en ondersteuning.
Zodra alle dorpen het traject hebben afgerond, reflecteren en analyseren we gezamenlijk om de resultaten verder te verbeteren en breder te delen, zodat nog meer dorpen hiervan kunnen profiteren. Marcel legt uit: “We kijken dan niet alleen naar de effectiviteit van de pilot zelf, maar ook hoe de periode erna is verlopen. Is een dorp of buurt daadwerkelijk vitaler geworden?”
Afgeronde projecten
Inmiddels hebben vijf van de tien dorpen de pilot afgerond.
Nieuwlande
In Nieuwlande is gewerkt aan de toekomst van het dorpshuis. In het najaar van 2022 is een dorpsenquête uitgevoerd en zijn er nieuwe leden geworven door het dorpshuis. Op basis van die enquête is een bijeenkomst georganiseerd en zijn nieuwe activiteiten gestart in het dorpshuis. Er zijn nieuwe vrijwilligers begonnen, het bestuur is versterkt, de organisatie en administratie verbeterd en er is een plan gemaakt om de komende periode deze positieve veranderingen door te zetten.
Grolloo
Wat kan robotica en/of domotica voor het dorp doen? Bekijk in onderstaande video hoe het initiatief Vitale Dorpen in Grolloo is verlopen.
Buinerveen
Het dorpshuis in Buinerveen is verbouwd en verduurzaamd. Daarnaast zijn er diverse activiteiten ontwikkeld op het gebied van verkeer, wonen en zorg. Het traject is afgesloten met een dorpsvisie. Maar hoe zorg je ervoor dat inwoners van het dorp hier ook echt gebruik van gaan maken? Dat vertellen ze in deze video.
Hardenberg
In de wijk Baalder in Hardenberg is een commissie actief die zich bezighoudt met de voorzieningen in de wijk. Anderhalf jaar geleden is een enquête uitgegaan met het doel de wensen in de wijk te inventariseren. Hoe is dat gegaan? Je ziet het in de onderstaande video.
Gasselte
In Gasselte bestond al langer de wens om het dorpshuis te vernieuwen. Na veel gesprekken met dorpsbewoners en onderzoek bleek het samenstellen van een goed projectplan de volgende uitdaging. In deze video wordt verteld hoe ze die stap hebben gezet.
Momenteel zijn er nog vijf dorpen waar de pilot wordt uitgevoerd. Dit gaat om Oranjedorp/Nieuw Dordrecht, Rolde, Een/Eesergroen, Geesbrug en Dalerveen.
