Van vitaal dorpshuis via eigen groen naar Reuzendorp

31 mei 2017

We zien mooie voorbeelden van (groepen) mensen die hun wijk of dorp socialer, mooier of duurzamer maken. Regelmatig zijn het simpele ingrepen, maar steeds vaker zijn er initiatieven die gemeenten uitdagen om daadwerkelijk taken over te hevelen naar bewoners. In dit artikel presenteren we drie heel verschillende voorbeelden van bewonersinitiatieven.

Van onaantrekkelijk pand naar bruisend dorpshuis – Eexterveen

Eexterveen. Een dorp van 450 inwoners. Een pand in het centrum van het dorp. Vanaf de straat oogt het onaantrekkelijk en ontoegankelijk. Loop je achterom, dan kom je bij een klein, maar actief dorpshuis. De Stichting Dorpshuis Eexterveen bestiert hier een accommodatie voor dorpse activiteiten en voor de vele verenigingen. Dit ‘achterhuis’ is vooralsnog eigendom van de gemeente Aa en Hunze, de Stichting huurt het. Het voorste deel is van een particulier en niet publiek toegankelijk.

Een dorpse werkgroep wil van het pand weer het bruisende centrum van het dorp maken. CMO STAMM kreeg het verzoek om samen met het dorp, de Stichting en de werkgroep een projectplan te maken.

Projectplan ‘Dorpscentrum’

Het plan behelst:
• De aankoop van het voorste deel van het pand;
• De aankoop (of overdracht) van het gemeentelijke deel, het huidige dorpshuis;
• Het moderniseren, renoveren en voor een nog veel breder publiek toegankelijk maken van het dorpshuis, dat in de nieuwe vorm ‘Dorpscentrum’ gaat heten;
• Naoberzorg starten, ontmoeten, maaltijden e.d.;
• Verkoop van streekproducten, bibliotheek, dorpsarchief;
• Dorpscafé met terras aan de nu zo dooie voorkant van het gebouw, een kwaliteitsslag voor het dorp, prachtige pleisterplaats voor de vele (fiets)toeristen;
• Een solide verdienmodel voor het Dorpscentrum.

160.000 euro en aan de slag

Samen met het dorp deed CMO STAMM met succes een beroep op de Europese LEADER-middelen: het dorp kreeg 160.000 euro voor het uitvoeren van het plan. Inmiddels werkt de Stichting hard aan het verkrijgen van nog aanvullende financiering, een LEADER-aanvraag vereist een eigen co-financiering van 40%. En natuurlijk is de uitvoering in volle gang!

Schoonoord – vijfpuntenplan

Dorp op een zandbult

Schoonoord, een veendorp op een zandbult, ja echt… In de 19e eeuw ontstond het dorp rond veenontginning en turfgraverij, de eerste inwoners kwamen uit Smilde. Een kleine twee eeuwen later wonen er 2.100 mensen en zie je aan de huisjes, bespeur je aan de sfeer dat het harde leven van de turfgravers zijn sporen heeft nagelaten. Het dorp heeft een klein centrum, sportvoorzieningen, een MFC met bieb, maar vooral: Ellert en Brammert.

De twee reuzen die volgens de sagen het Ellertsveld onveilig maakten staan nu als poortwachters bij de entree van het Openluchtmuseum waar je het leven van de veenarbeiders terugvindt in plaggenhutten, heidevelden, de oude herberg, het armenhuis en nog veel meer. Jaarlijks komen hier zo’n 35.000 toeristen op af, die na hun bezoek aan het museum in één ruk het dorp weer uitrijden. Iets dat de ondernemers met lede ogen zien gebeuren.

Projectplan

Samen met ondernemers, Dorpsbelangen, sportverenigingen, Stichting Dorpsactiviteiten en het Openluchtmuseum – zij werden de Kopgroep van het project – trok CMO STAMM de wijken van het dorp in. Wat we ophaalden bij de ondernemers en in de wijken leidde tot een vijftal thema’s.

Rode draad: Schoonoord is het Reuzendorp, een merk dat het dorp breed neerzet en in het hele land over het voetlicht wil brengen.

Hoe deden ze dat dan? Ze maakten een vijfpuntenplan. Met daarin:
• Versterken van het centrum – hoe houden we bezoekers vast, fysieke aanpak, terrassen;
• Versterken van het ondernemerschap – waaronder het aanvullen van het aanbod;
• Actualiseren van het Openluchtmuseum – nieuwe arrangementen, Tuin van Vergeten Groenten, tentoonstellingen, digitalisering;
• Imago en PR – reuzenborden bij de entrees, logo met reuzen breed verspreiden, ondernemers verkopen reuzen-producten, sagen rond de reuzen zichtbaar maken, relatie museum en centrum versterken;
• Dorpse voorzieningen versterken – MFC en bieb, sportaccommodaties en –velden (insteek: behouden van de sport voor het dorp), verbreding/samenwerking/verdienmodellen.

Werk in uitvoering

De verschillende planonderdelen zijn allemaal in volle gang. Zomaar een greep: er is een ontwerp voor het centrum gemaakt waar dorp en gemeente aan werken, in de tuin van vergeten groenten zijn aardappels gepoot om de grond in orde te maken voor het zaaien straks van de groenten, er is een tentoonstelling rond de eerste bewoners van het dorp, het logo met de reuzen verschijnt overal, de reuzenkrant is bijna klaar, de sportverenigingen zitten bij elkaar om de toekomst van de sport veilig te stellen.

Samen met het dorp maakte CMO STAMM een aanvraag in het kader van LEADER Zuidoost-Drenthe: het Vijfpuntenplan ontving een bijdrage van bijna een ton! Een prachtige boost voor de ambitieuze plannen van het dorp.

Dorpsbelangen: “Met de professionele ondersteuning en het ‘out of de box’ denken van CMO STAMM worden projecten realiseerbaar.” “Wij zijn blij met de ondersteuning van CMO STAMM vanwege niet afnemend enthousiasme en grote kennis van zaken.”

De Valk (Ede) – Regie over wegen, groen en sloten

‘Wij kunnen het beter’

Een kleine buurtschap (zo’n 1.600 inwoners) in Gelderland, in de gemeente Ede, nabij Barneveld en Lunteren. Toen de gemeente – in het kader van het project ‘mEdemaken’ – bewoners opriep om met plannen te komen, zei een aantal ‘Valkenezen’ dat ze de wegen, het openbaar groen en de watergangen wel wilde gaan onderhouden. CMO STAMM werd gevraagd één en ander te begeleiden.

Burgerbegroting

Het had veel voeten in de aarde, want er moest gemeten worden en afgesproken met welke frequentie en in welke breedte enzovoort, en daarover moest overeenstemming tussen dorp en gemeente komen. Maar uiteindelijk lag er een mooie burgerbegroting waarin oppervlakken, stuksprijzen en totaalbedrag in detail en op buurtschapsniveau vastlagen. En er was overeenstemming over het jaarbedrag, 120.000 euro; hetzelfde bedrag dat voorheen de aannemers kregen voor De Valk gaat nu naar de bewoners.

Bijzondere bijkomstigheid: met dit bedrag overschrijdt de gemeente de Europese aanbestedingsgrens voor diensten. De gemeente heeft echter – uit maatschappelijke overwegingen – de opdracht één op één uitbesteed aan De Valk. Bovendien is men van opvatting dat dit de toekomst is en dat regelgeving in deze moet opschuiven.

De Valkse Groencoöperatie UA

De buurtschap richtte een eigen coöperatie op, De Valkse Groencoöperatie UA, stelde een coördinator aan voor acht uur in de week en kocht een stoere grader voor het onderhoud van de vele zandwegen in het gebied. Per 1 januari 2017 was het een feit en lag de regie over grijs, groen en watergangen bij de bewoners van De Valk.