Emmen experimenteert: de Burgerbegroting vergroot betrokkenheid

11 september 2018

In Emmerhout en Nieuw-Dordrecht is veel ervaring opgedaan met een burgerbegroting. Inwoners van Emmerhout en Nieuw-Dordrecht mochten zelf besluiten over hoe een bepaald budget ingezet werd voor hun wijk of dorp. En daarmee konden ze meebeslissen over de toekomst van hun wijk of dorp. De Burgerbegroting vergroot de betrokkenheid van de inwoners bij de wijk/het dorp.

Door als inwoner actief te zijn voor je eigen woonomgeving of door (projectmatig) samen te werken, neemt de betrokkenheid toe. Inwoners van Emmerhout en Nieuw-Dordrecht die aan de pilot Burgerbegroting in Emmen deel hebben genomen, zien een grotere saamhorigheid in de wijk en in het dorp. Ze voelen zich meer deelgenoot en ze zijn in hun ogen ook meer eigenaar van de wijk geworden. “Dit geeft een gevoel van trots” aldus een van de deelnemers.

Deze belangrijke inzichten komen uit de evaluatie  van de Burgerbegroting Emmen die CMO STAMM in opdracht van de gemeente Emmen afgelopen juli 2018 heeft uitgevoerd. Eind september gaan betrokkenen verder met elkaar in gesprek over de vraag: “Kan de werkwijze van de Burgerbegroting verder worden verbreed in Emmen en wat is daar voor nodig?”. De (leer)ervaringen uit Emmerhout en Nieuw-Dordrecht geven hiervoor belangrijke input.

Evaluatie

Na twee jaar experimenteren met de Burgerbegroting was het tijd voor een evaluatie. Wat werkt wel, wat werkt niet en waarom? Was het een succes? Heeft het de betrokkenheid van bewoners vergroot? Is de zeggenschap toegenomen? Zijn de middelen effectief besteed? En is de relatie tussen inwoners en gemeente verandert? Over de vraag of de gemeente Emmen door moet gaan met de Burgerbegroting, bestaat veelal geen twijfel. De volgende twee uitspraken geven dit kernachtig weer:

“De Burgerbegroting kan niet in 2 jaar slagen. Het moet minimaal 5 jaar duren.”

“Absoluut doorgaan – als je nu stopt ben je als gemeente al je goodwill kwijt.”

Wat werkt?

In gesprekken met betrokken inwoners hebben we gevraagd naar wat gezien wordt als de werkzame bestanddelen van de pilot Burgerbegroting. En welke elementen uit de pilot kunnen worden meegenomen:

• Maatwerk

Een belangrijke les die uit de pilot getrokken kan worden is dat de Burgerbegroting goed werkt als die aansluit bij (de beweging die er in) het dorp of de wijk (is). Op het moment dat inwoners zelf ergens tegenaan lopen, ontstaat er nut en noodzaak. Dat is de juiste voedingsbodem, vinden de inwoners. De ervaring is dat het vaak klein begint, omdat het vaak eerst pionieren is. Op deze manier is het dan voor het dorp en de wijk behapbaar en kan het groeien.

• Van onderop

Geïnterviewden ervaren dat het draagvlak voor een Burgerbegroting groter is naarmate inwoners in hun dorp of wijk zich bewust zijn van wat er speelt en wat er belangrijk is voor hun leefomgeving. De Burgerbegroting is dan een ‘logische volgende stap’.

• Communicatie

Voor de inwoners van het dorp of de wijk werkt het als er veel over wordt gecommuniceerd en er veel verschillende communicatiekanalen worden gebruikt. Inwoners willen graag op de hoogte zijn van het proces. Niet alle inwoners zijn op de hoogte van de Burgerbegroting. Van de inwoners die hiervan niet op de hoogte zijn, had het grootste deel van de inwoners het wel heel graag willen weten.

• Loslaten in vertrouwen

“Als de gemeente faciliteert en samenwerkt op basis van onderling vertrouwen”, dit is wat veelal het antwoord op de vraag wat een Burgerbegroting tot een succes maakt. Echter, zowel inwoners als bestuurders en raadsleden herkennen een zogenaamde koudwatervrees bij de gemeente om dingen los te laten en vertrouwen te geven. Het is dan van belang dat gemeenteraad, het college en de ambtenaren de visie kennen en omarmen. En dat de Burgerbegroting onderdeel wordt van een werkwijze of een proces van samen optrekken met de inwoners in dorpen en wijken.

Doel Burgerbegroting

Een Burgerbegroting is een besluitvormend proces waarin burgers meedenken en onderhandelen over het verdelen van publieke geldbronnen. Anders gezegd, inwoners mogen meepraten over hoe het budget voor hun wijk/dorp binnen de begroting van de gemeente verdeeld en besteed wordt. Bij de pilots Burgerbegroting in Emmerhout en Nieuw Dordrecht mochten inwoners niet alleen meedenken en onderhandelen, maar ook meebeslissen hoe het budget ingezet wordt in hun wijk of dorp. Het hoofddoel van een Burgerbegroting is het vergroten van de verantwoordelijkheid en zeggenschap van inwoners over de besteding van publieke middelen voor hun wijk of dorp (Emmen, 2016).