Begeleid wonen, leren en werken // provincie Groningen

4 maart 2020

Aanleiding

Niet elke jongere kan thuis of op zichzelf wonen. Voor die jongeren is er Beschermd Wonen. De decentralisatie van Beschermd Wonen naar de gemeenten vraagt van lokale partners dat zij nauwer met elkaar gaan samenwerken. Op die manier kunnen ze de jongeren beter bedienen en de zorg eenvoudiger op- en afschalen. Een aantal gemeenten, waaronder Stadskanaal, experimenteert al een aantal jaren met het inrichten van een systeem waarbinnen dit mogelijk is. De ontwikkeling en uitvoering liep al heel goed, totdat in 2015 de drie decentralisaties van kracht werden. Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. De financieringsstromen veranderden en ook de actieve partners binnen een gemeente veranderden. Dus moest er een andere werkwijze komen en andere afspraken. Daar komt de decentralisatie van Beschermd Wonen in 2020 nog bij. De nieuwe situatie leidde tot vertraging, maar leidt ook tot nieuwe kansen.

Uitdaging

Hulp bieden aan jongeren die om wat voor reden dan ook niet meer thuis kunnen wonen, dat is het grondbeginsel van ‘begeleid wonen-leren-werken’. Gemeenten en lokale partners op het gebied van wonen-leren-werken en zorg werken samen. Dat moet ook, want op dit grote speelveld moeten jongeren (16-27 jaar) hun weg zien te vinden. Een weg die bij voorkeur leidt naar school of naar werk en uiteindelijk naar een zelfstandig bestaan. Op die manier krijgen en houden ze perspectief en invloed op hun eigen toekomst.

Een deel van de jongeren kent een complexe problematiek en alle jongeren kampen met hun eigen geschiedenis. Dat maakt het wenselijk om een passende oplossing te zoeken die voor hem of haar relatief dichtbij is; in de eigen gemeente. Of indien noodzakelijk, bij problemen met een vriendengroep, in een buurgemeente. Bovendien is het van belang dat het een vorm van coaching is die niet direct zorg gerelateerd is, maar vraaggericht de doelen nastreeft vanuit het perspectief van de jongere. Deze jongeren komen bijvoorbeeld uit de Jeugdzorg, uit een jeugdgevangenis en weer een ander bevindt zich thuis in een instabiele situatie. Zij hebben belang bij een stabiele, stimulerende omgeving. Een omgeving waarin hen structuur wordt geboden, geleerd wordt voor zichzelf te zorgen, zelfstandig te wonen, om te gaan met geld, en waarin deze jongere gestimuleerd wordt tot het behalen van een startkwalificatie. Vervolgens stromen ze door naar een zelfstandige woning, waarbij ambulante begeleiding plaatsvindt om tot slot volledig zelfstandig te kunnen wonen.

Aanpak

Hermien Maarsingh, adviseur bij CMO STAMM, is als procesleider verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de aanpak. Bij de start zijn de juiste partners bij elkaar gezocht. De gemeente, het welzijnswerk, lokale zorgaanbieders op het gebied van jeugd en de woningcorporatie(s) maken onderdeel uit van de projectgroep. Een dergelijke aanpak ontwikkel je niet alleen, maar gezamenlijk met de specialisten vanuit de verschillende organisaties. Daarnaast is het noodzakelijk dat heel duidelijk is wat het vraagstuk is. Daarom is eerst geïnventariseerd om hoeveel jongeren het gaat en wat zij zien als oplossing voor hun probleem. De aanpak vraagt creativiteit en ook om het aanpassen van bestaande afspraken en het goed uitzoeken van wet- en regelgeving. Het raakt namelijk aan veel verschillende terreinen: zorg/begeleiding, welzijn, wonen en het onderwijs.

Resultaat

In de projecten in Stadskanaal, Westerwolde en Delfzijl, Appingedam, Loppersum is de betrokkenheid groot. Er is geen sprake van losse projecten, maar van structuur en korte lijnen tussen de samenwerkingspartners: de gemeente (ambtenaar Jeugd/CJG, RMC, sociale zaken, werk & inkomen), het jongerenwerk, jeugdmaatschappelijk werk, de school, de woningcorporatie, de begeleiders in de woningen en -bij zwaardere problematiek- zorgaanbieders en reclassering.

Door deze manier van werken zijn de jongeren die Beschermd Wonen in dit gebied, beter geholpen. Gebleken is dat als praktische zaken (onderdak, inkomen, zorgverzekering, identiteitsbewijs, schuldhulp) geregeld zijn, dit de jongere motiveert om met achterliggende problemen aan de slag te gaan.

In Stadskanaal loopt nu een pilot waarbij jongeren goedkoop kunnen wonen en alleen nog worden begeleid door het Jeugdmaatschappelijk werk. Deze jongeren stromen uit bij de begeleid-wonenprojecten. En soms stromen ze in omdat ze in de problemen komen thuis en eigenlijk geen zorg nodig hebben. Maar alleen wat hulp bij het organiseren van hun leven en het omgaan met geld.

Als blijkt dat een jongere het in een lichtere vorm niet redt, dan kan de zorg weer opgeschaald worden. De netwerkpartners werken nauw met elkaar samen.

Essentieel is de motiverende aanpak, waarbij de begeleider en de jongeren een goede match vormen. De begeleider staat naast de jongere en sluit aan bij zijn/haar belevingswereld en luistert naar wat de jongere werkelijk vraagt. Met als doel de jongeren zo snel mogelijk te ondersteunen.