Werkdag participatie in Groningen een groot succes

8 december 2021

Groninger overheden, Democratie in Actie en CMO STAMM organiseerden op 14 oktober de Werkdag participatie. Ruim 100 ambtenaren uit de provincie kwamen in de voormalige universiteit ‘De Biotoop’ in Haren samen om het netwerk van collega’s te versterken en goede participatie vorm te geven. 

In het ochtendprogramma passeerden goede voorbeelden van Groningse samenwerking bij het versterken van de democratie de revue. Zo werkte Jannie Rijkaart (directieadviseur gemeente Oldambt) met de Quick Scan Lokale Democratie samen met raad, college, ambtenaren en inwoners aan een verbeteragenda voor een sterkere lokale democratie. Inmiddels begeleidt zij ook andere Groningse gemeenten hierbij. Paula Grit (raadsadviseur gemeente Midden-Groningen) werkte in de leerkring ‘digitale democratie’ met de provincie en de Groningse gemeenten aan een eigen digitaal participatieplatform. Hiermee kon Midden-Groningen inwoners digitaal ideeën laten indienen en de gelden verdelen. Bijvoorbeeld bij projecten voor het Nationaal Programma Groningen ter stimulering van de leefbaarheid en toekomst van Groningen.

Sterkere maatschappelijke democratie

Albert Jan Kruiter van het Instituut voor Publieke Waarden ging in op de essentie van de democratie en de kansen die hij ziet om de democratie in Nederland en specifiek in Groningen te versterken. De democratie onderscheidt hij in drie typen:

• De representatieve democratie: de overheid beslist.
• De participatieve democratie: de inwoner mag meepraten.
• De maatschappelijke democratie: de inwoners doen het samen.

Qua participatie stelt Albert Jan dat ‘de kleuterschool van participatie is afgerond’. We weten nu hoe op ‘kleine’ schaal goede samenwerking tussen overheid en inwoners te organiseren is. Denk aan speeltuinen en groenvoorzieningen. Daarentegen staat Nederland nu voor grote uitdagingen zoals de energietransitie en de woningbouwopgave. Geïnspireerd op het gedachtegoed van Alexis de Tocqueville (1805–1859) ziet Kruiter de oplossing voor deze opgaven in een sterke(re) maatschappelijke democratie. Hier werken inwoners vanuit een ‘welbegrepen eigenbelang’ samen aan opgaven in de samenleving: je moet concessies doen aan jouw directe belang in het kader van het algemeen belang en anderen doen dat ook. Het eigenbelang is welbegrepen.

Groningen kenmerkt zich volgens Kruiter door een cultuur waar de pijnpunten en zorgen door de inwoners onderling wel besproken worden, maar niet worden uitgesproken naar het bestuur. Dit is terug te voeren op de cultuurhistorie van Groningen met de relatie tussen herenboeren en arbeiders. De arbeiders spraken wel onderling over wat hen bezighield, maar spraken dit niet uit naar de herenboeren uit angst voor ontslag.

Groningen als beste democratie ter wereld

Kruiter legt de lat hoog: Groningen heeft de ingrediënten om de beste democratie ter wereld te worden. Om dit te bereiken geeft hij een aantal tips:

• Verzamel de voorbeelden van maatschappelijke democratie als een verhaal.
• Werk en ontwikkel samen met inwoners en ondernemers rondom de grote maatschappelijke vraagstukken.
• Zorg voor financiële innovatie (een revolverend fonds).
• Ontschot (overheids)budgetten om het geld beter in te kunnen zetten naar inzicht van de samenleving.
• Monitor de ontwikkeling van het welbegrepen eigenbelang.

Middagprogramma met workshops

In de middag stonden verschillende workshops geprogrammeerd om de deelnemers verder te helpen met de dilemma’s en vragen die zij hebben bij het vormgeven van participatie. Voorbeeld hiervan is de workshop van Joop Hofman, die liet zien hoe in Deventer met de geveltuinacademie een wijk zichzelf blijvend kan organiseren en activeren. Ook namen Fred Stol en Maartje Keijzer met een rollenspel de aanwezigen mee in het werken aan ambtelijk vakmanschap bij participatie. Mede-ontwerper van de provinciale Participatieleidraad Marte Kappert liet zien welke vragen je jezelf moet stellen bij het ontwerpen van een participatieproces en welke tools daar vervolgens mogelijk bij passen. Maartje ter Veen liet zien hoe in Onderdendam het gesprek wordt gevoerd over de inrichting van wijk- en dorpsdemocratie.

De werkdag was een van de activiteiten die de Groningse werkgroep participatie organiseerde om het netwerk van Groningse overheden dat samenwerkt aan de lokale democratie te versterken. Jannie Rijkaart en Paula Grit riepen de aanwezigen daarom op om met suggesties en behoeften te komen waar ook in 2022 samen aan gewerkt kan worden.

Foto-impressie

Bekijk een foto-impressie van de dag door Wymer Praamstra.